Omurganız, başınızdan ve gövdenizden gelen yükü, önce leğen kemikleri üzerinden kalçaya ve oradan da bacaklara aktaran tek tek omurga kemiklerinden oluşur. Bu kemiklerin aralarında kıkırdak yapısındaki diskler, daha arkadaysa faset eklemleri vardır. Omurga kemikleri, çevrelerinde destek oluşturan bağ ve kas dokusu sayesinde de birbirine sıkıca bağlı halde durur. Omurga kemiklerinin bir görevi, kol ve bacaklarla birlikte tüm vücudu bir arada tutmak iken; diğer görevi de omurga kemiklerinin tam ortasında yer alan kanaldan geçen ve beyne giren-çıkan tüm sinir iletilerini taşıyan omuriliği korumaktır.
Dar Kanal ne Demek?
Dar kanal yani omurgada kanal daralması veya tıbbi adıyla spinal stenoz durumu, omurga kemiklerinin ortasındaki kanalın daralması sonucu; buradan geçmekte olan omuriliğin sıkışması demektir. Bu sıkışmaya bağlı olarak omuriliğin hasar görmesine ise myelopati denir. Myelomalazi kelimesi de omurilik hasarının MR incelemesinde görülebilir hale gelmesi anlamına gelir. Beyinden çıkıp, boyundan geçerek tüm vücuda giden ve kollarınızı, bacaklarınızı hareket ettirmenizi, küçük ve büyük abdestinizi tutabilmenizi sağlayan sinirlerin oluşturduğu omurilik; omurga kanalının içinde zarar görmüş demektir. Omurga hastalıkları arasındaki en önemli ve acil durumlardan biridir ve zamanında müdahale edilmesi çok önemlidir. Hasar kalıcı hale geldiğinde ise yapılabilecek bir şey, yani etkili olduğu kanıtlanmış hiçbir tedavi yoktur. Omurgalar arasındaki disklerin yaş ilerledikçe sıvı miktarını kaybetmesi sonucu, yük taşıma yeteneğinin azalması ve de sertleşerek bulunduğu yerden omurga kanalına doğru arkaya yer değiştirmesi, omurga kemiklerinin ortasındaki kanalın daralmasına neden olabilir. Yine omurga kemikleri arasındaki faset eklemlerinin öne yani omurga kanalına doğru büyümesi de bu daralmayı arttırabilir. Ayrıca omurga kanalındaki bağların da genel bir tabirle kireçlenmesi yani kalınlaşması da olaya tuz biber eker. Söz konusu problem daha çok doktorların geriatrik dediği ileri yaşlarda ve boyunda dar kanal (servikal stenoz) veya belde dar kanal (lomber stenoz) şeklinde görülür.
Bu hastalarda boyun, sırt, bel veya kol, bacaklarda olabilen ağrıların yanı sıra, kollarda güçsüzlük ve düğmeleri ilikleyememe gibi belirtilerle ellerde güçsüzlük görülebileceği gibi; kısa bir mesafe boyunca yüründüğünde bile bacaklarda ortaya çıkan ve yardımsız yürümeye engel olan kasılma türü ağrılar ve sertlik (spastisite) de ortaya çıkabilir. Buna doktorlar “Nörojenik Klaudikasyon” derler. Hasta sınırlı bir süre boyunca yürüdükten sonra, durup çömelme veya öne eğilme gereği duyabilir, yürüme mesafesi giderek azalır ve ancak belden öne doğru eğilmiş şekilde yürüyebilir Eğilme veya oturup dinlenme ile ağrı hafifleyip, tamamen geçebilir.
Ayrıca büyük abdest veya idrar kaçırma (inkontinans) veya cinsel güçsüzlük (impotans) de görülebilir.
Kanal Darlığına ne İyi Gelir?
Dar kanal hastalarındaki yakınmaların ilerleme hızı her hastada farklılık gösterir; hastaların yüzde 75’inde ataklar halinde, yüzde 20’sinde yavaş ve yüzde 5’inde ise ani bir kötüleşme görülebilir. Hastaların muayenesinde birtakım nörolojik kayıplar veya normalde olmaması gereken bazı reflekslerin varlığı saptanabilir. Ayrıca MR (manyetik rezonans) ve BT (bilgisayarlı tomografi) yanı sıra EMG/ ENMG (elektromyografi, elektonöromyografi), SSEP (somatosensoryal uyarılmış potansiyeller) ve MEP (motor uyarılmış potansiyeller) gibi elektriksel sinir ileti çalışmalarıyla omurilik basısı sayısal olarak da değerlendirilebilir.
Bu tanı konduktan sonra hastaya iyi gelebilecek herhangi bir ilaç tedavisi, fizik tedavi veya geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulaması maalesef yoktur; hastanın mutlaka bir beyin cerrahı tarafından ameliyat için değerlendirilmesi gerekir.
Dar Kanal Tedavisi Nedir?
Omurganın ortasındaki kemik kanal daralmış ve içindeki omuriliği sıkıştırıp sorun çıkarmaya başladıysa, bu kanalın bir şekilde genişletilmesinden başka bir tedavi söz konusu değildir. Kemik yapının sertliği göz önüne alındığında, bu genişletme işinin ancak beyin ve omurga cerrahları tarafından yapılabileceği ortadadır.
Bu tanıyı almış bir hastada beyin cerrahının karar vermesi gereken, ameliyatı ne zaman ve ne şekilde yapacağıdır. Yani önden yapılacak bir ameliyat mı yoksa arkadan yapılacak bir ameliyat mı? Açık yani anestezi altında cilt kesilerek yapılan bir ameliyat mı, yoksa kapalı yani çok küçük bir kesiden girilerek mikroskop altında yapılacak bir ameliyat mı; ya da tam kapalı yani anestezi verilmeden ve cilt kesilmeden bir iğne deliğinden girilerek yapılacak bir endoskopik ameliyat mı?
Kanal Daralması Nasıl Tedavi Edilir?
Daralmış omurga kanalı sadece ameliyatla genişletilerek tedavi edilebilir. Bu genişletme işi ya arkaya doğru büyüyüp yer değiştirerek omurga kanalını daraltmış olan omurga kemiklerinin çıkarılması ve traşlanması ile ve bu kemiklerin arasındaki disklerin çıkarılması veya küçültülmesi ile gerçekleştirilir. Kanal genişletilmesi işlemi ya da öne doğru büyüyüp yer değiştirerek omurga kanalını daraltan omurga kemikleri arasındaki faset eklemlerinin çıkarılması veya traşlanması ile gerçekleştirilir. Tüm bu işlemler sırasında eğer gerekiyorsa yine omurga kanalını daraltan kireçlenmiş yani kalınlaşmış bağ dokuları da çıkarılır. İşte böylece kelimenin tam anlamı ile omurga kanalı genişletilmiş ve dolayısı ile kanalın içinde sıkışmış olan omurilik de rahatlatılmış olur. Kanal daralmasının tek tedavisi budur.
Yazıların devamı için aşağıdaki linklere tıklayabilirsiniz!